Νηστεία και υγεία

Στα πλαίσια της Σαρακοστιανής νηστείας, πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να απέχουν από το κρέας, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά και μπορεί ακόμα και από το ελαιόλαδο και το κρασί. Σύμφωνα με την θρησκεία, το ελαιόλαδο απαγορεύεται μόνο τις καθημερινές, ενώ η κατανάλωση ψαριού επιτρέπεται αποκλειστικά την 25η Μαρτίου και την Κυριακή των Βαΐων. 

Η Σαρακοστιανή νηστεία διαρκεί 48 μέρες, αλλά γενικότερα η Ελληνική ορθόδοξη χριστιανική νηστεία στο σύνολο της διαρκεί 180-200 μέρες. Παλαιότερα αφορούσε αποκλειστικά τους θρησκευόμενους ανθρώπους, όμως, στις μέρες μας δεν είναι σπάνιο να χρησιμοποιείται και ως προσωπική πρόκληση ή ως ένας τρόπος για την αποχή από ζωικά προιοντα. 

Ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο κάποιος επιλέγει να νηστέψει, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις αλλαγές που μπορεί να προκαλέσει στη διατροφική πρόσληψη, στους δείκτες υγείας, αλλά και στο σωματικό βάρος.

Κατα τη διάρκεια της νηστείας, αρχικά, υπάρχει η άποψη ότι το διατροφικό πλάνο υπολείπεται σε πρωτεινη. Παρόλα αυτά, τα όσπρια, τα αμυλούχα προϊόντα, οι ξηροί καρποί, αλλά και εναλλακτικές όπως η σόγια και το τόφου, με τους κατάλληλους συνδυασμούς μπορούν να καλύψουν τις ημερήσιες ανάγκες μας σε πρωτεινη. Όπως γίνεται αντιληπτό, σε αυτό το πλαίσιο αυξάνεται η προσλαμβανόμενη ποσότητα υδατανθράκων, ενώ μειώνεται η ποσότητα των λιπαρών. Πιο συγκεκριμένα, μειώνεται η ποσότητα των κορεσμένων και των trans λιπαρών, των "κακών" δηλαδή λιπαρών, ενώ η ποσότητα των μονοακόρεστων και των πολυακόρεστων παραμένει ίδια.

Μέσω, λοιπόν, της μείωσης των κακών λιπαρών, αλλά και σε συνδυασμό με την αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ινών, παρατηρούνται αλλαγές και σε βιοχημικούς δείκτες. Ειδικότερα, σε μια ανασκόπηση αναφέρεται μείωση των επιπέδων της ολικής χοληστερόλης και της LDL κατά τη διάρκεια νηστείας. Παρόλα αυτά, δεν έχει παρατηρηθεί κάποια σημαντική διαφορά στα επίπεδα του σακχάρου και της αρτηριακής πίεσης, ενώ αναφορικά με τα επίπεδα της HDL υπάρχουν αντιφατικά δεδομένα. Οι περιορισμοί της νηστείας, επίσης, συνάδουν με τις οδηγίες για την πρόληψη του καρκίνου εντέρου. 

Όσον αφορά, το σωματικό βάρος έχει φανεί ότι κατά τη διάρκεια της νηστείας μπορεί να υπάρξει μείωση, μέσω ενός καλά σχεδιασμένου διατροφικού πλάνου. 

Γίνεται, επομένως, κατανοητό πως η νηστεία δεν αποτελεί μόνο μια πνευματική πρακτική, αλλά μπορεί να συμβάλλει και στη βελτίωση κάποιων δεικτών υγείας και το σωματικό βάρος. Βέβαια, εκτός αυτών έχει και μια περιβαλλοντική διάσταση, καθώς οδηγεί σε μείωση του οικολογικού αποτυπώματος.

Βιβλιογραφία 

Trabelsi, K. et al., 2022. Religious fasting and its impacts on individual, public, and planetary health: Fasting as a "religious health asset" for a healthier, more equitable, and sustainable society. Frontiers in nutrition, Volume 9.

Trepanowski, J. F. & Bloomer, R. J., 2010. The impact of religious fasting on human health. Nutrition Journal, 9(57).

Gholampoor, N., Sharif, A. H. & Mellor, D., 2024. The effect of observing religious or faith-based fasting on cardiovascular disease risk factors: A systematic review and meta-analysis. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases, Volume 34, pp. 1097-1109.